Хайлт

Аудитын олон улсын стандарт 210 - Аудитын ажлын нөхцөлийг тохирох Нягтлан Бодох Бүртгэлийн Олон Улсын Холбооноос Аудитын Олон Улсын Стандартыг батлан гаргадаг. 200-299 - Ерөнхий зарчмууд ба үүрэг хариуцлага 300-399 - Үнэлэгдсэн эрсдэлд өгөх хариу ба эрсдлийн үнэлгээ 500-599 - Аудитын нотлох зүйл 600-699 - Бусдаар гүйцэтгүүлсэн ажил 700-799 - Аудитын дүгнэлт ба тайлагнал 800-899 - Тусгайлсан зүйлс АОУС 210: Шаардлагууд : Аудитын урьдчилсан нөхцлүүд байгаа эсэхийг тогтоохын тулд аудитор нь. Санхүүгийн тайланг бэлтгэхэд ашигласан санхүүгийн тайлангийн үзэл баримтлал нь зохимжтой, хүлээн зөвшөөрөгдөхүйц эсэхийг тодорхойлох Удирдлага өөрийн үүрэг, хариуцлагаа хүлээн зөвшөөрч, ойлгож байгаа гэдгийг зөвшөөрүүлж авах Үүнд: Санхүүгийн тайлангийн үзэл баримтлалынхаа дагуу санхүүгийн тайлангаа бэлтгэсэн, бодитой толилуулсан эсэх, удирдлагууд нь санхүүгийн тайлангаа залилан болон алдаанаас үүдэлтэй материаллаг буруу илэрхийллээс ангид бэлтгэсэн эсэхийг тодруулна. Мөн аудиторыг санхүүгийн тайланг бэлтгэхтэй холбоотой мэдээллээр хангаж өгөх, удирдлагаас хүсч болох нэмэлт мэдээллээр хангах, аудитын нотолгоо олж авахад хязгаарлалт бэрхшээлгүй байх нөхцөд боломжоор хангах. Аудитын ажлыг хүлээн авахын өмнө аудитын хамрах хүрээнд хязгаарлалт хийсэн энэхүү хязгаарлалт нь аудит дүгнэлт өгөхөөс татгалзахад хүргэнээ хэмээн аудитор итгэж байвал аудиторын гэрээт ажлыг хүлээн авахгүй. Хэрэв урьдчилсан нөхцлүүд байхгүй бол аудитын нөхцлийг байгууллагын удирдлага болон засаглалыг хариуцсан этгээдтэй тохиролцоно. Аудитын ажлын захидал буюу бичгээр илэрхийлсэн гэрээний бусад тохиромжтой хэлбэрээр баримтжуулах бөгөөд дараах зүйлсүүдийг заавал агуулсан байна. Санхүүгийн тайлангийн аудитын зорилт, хамрах хүрээ Аудиторын хүлээх үүрэг хариуцлага Удирдлагын хүлээх үүрэг хариуцлага Санхүүгийн тайланг бэлтгэхэд ашигладаг санхүүгийн тайлангийн үзэл баримтлалын тодорхойлолт Аудиторын зүгээс үйлчлүүлэгчид гаргаж өгөхөөр төлөвлөж буй тайлангийн хэлбэр болон агуулгыг дурьдах, тайлан нь хэлбэр болон агуулгын хувьд төлөвлөж буйгаас зөрж болох нөхцлүүдийг мэдэгдэх Аудитын ажлын нөхцөл өөрчлөгдсөнийг хүлээн авах: Үндэслэлтэй шалтгаан үгүй бол аудитын ажлын нөхцөлд өөрчлөлт оруулахыг аудитор зөвшөөрөхгүй. Аудитын ажил дуусахаас өмнө түүнийг арйа доогуур түвшний баталгаа гаргах ажил болгон өөрчлөх санал хүлээн авсан бол аудитор ингэх үндэслэлтэй шалтгаан бий эсэхийг судалж үзэх хэрэгтэй. Аудитын ажлын нөхцөл өөрчлөгдсөн бол аудитор болон удирдлага шинэ нөхцлүүдийг тохиролцох ба аудитын ажлын захидалд буюу бичгээр илэрхийлсэн гэрээний бусад тохиромжтой хэлбэрээр баримтжуулна. Аудитор ажлын нөхцөлд өөрчлөлт оруулахыг зөвшөөрөхгүй боолмжгүй , анх тохиролцсон аудитын ажлаа үргэлжлүүлэхийг удирдлага зөвшөөрөхгүй бол аудитор нь холбогдох хууль,тогтоомжийн хүрээнд аудитын ажлаас татгалзах, засаглал хариуцсан этгээд, хувьцаа эзэмшигчид, зохицуулах байгууллага зэрэг холбогдох талуудад нөхцөл байдлыг мэдэгдэх гэрээгээр заасан үүрэг хариуцлагыг судална. Ажлыг хүлээн авахаас өмнөх анхаарах нэмэлт асуудлууд: Санхүүгийн тайлагналын стандарт дээр нэмж шаардах хууль тогтоомж байгаа эсэхийг тодруулж, удирдлагуудтай ярилцах Эх сурвалж: ММНБИ,"Аудитын төрлүүд" Б.Авирмэд, АОУС

Сангийн сайдын 2022 оны  8 дугаар сарын 01-ны өдрийн А/155 дугаар тушаалаар "Хоршооны нягтлан бодох бүртгэлийн журам" батлагдсан. Журам нь 8 бүлгээс бүрдсэн. ЕРӨНХИЙ ЗҮЙЛ ХӨРӨНГӨ ӨР ТӨЛБӨР ЭЗДИЙН ӨМЧ ОРЛОГО БА ОЛЗ ЗАРДАЛ БА ГАРЗ БУСАД ҮЛГЭРЧИЛСЭН ЖИШЭЭ ХӨРӨНГӨ: ЖИЖИГ МӨНГӨН ДАНСНЫ МЭДЭЭЛЛИЙГ ОРУУЛЖ БАЙНА. Дараагийн дугааруудад бусад мэдээллийг нэг бүрчлэн оруулах болно. Эх сурвалж: Legalinfo

Аудитын олон улсын стандартын жагсаалт № Стандартын нэр Дугаар Агуулга 1 Хараат бус аудиторын ерөнхий зорилго ба аудитыг олон улсын стандартуудын дагуу гүйцэтгэх 200 Аудитын зорилго, Ерөнхий зарчмууд, цар хүрээ, үндэслэл, магадлагаа, санхүүгийн тайлангийн хувьд хүлээх хариуцлага 2 Аудитын ажлын нөхцөлийг тохиролцох 210 Аудитын гэрээт ажлын захидал, түүний загвар, давтан хийх, аудит нь гэрээний нөхцөлд гарсан өөрчлөлтийг зөвшөөрөх 3 Санхүүгийн тайлангийн аудитын чанарын удирдлага 220 Аудитын компани, аудитын гэрээт ажил, АЧХ-ын горим журмуудын үлгэрчилсэн загвар 4 Санхүүгийн тайлангийн аудитад хууль тогтоомж, дүрэм журмыг анхаарах 250 Компанийн удирдлагын үүрэг, хариуцлага, зөрчлийг тайлагнах, гэрээт ажлаас татгалзах, хууль, дүрэм журам зөрчсөн байж болохшинж тэмдэгүүд 5 Засаглах эрх бүхий этгээдтэй харилцах 260 Аудитор нь санхүүгийн тайлангийн аудиттай холбоотой засаглах удирдлагатай харилцах 6 Үйлчилгээний байгууллагыг ашигладаг аж ахуйн нэгжтэй холбоотой аудитын анхаарах асуудлууд 402 Аудиторын анхаарах зүйл, НББ-ыг нь хөтөлдөг байгууллагын аудиторын тайлан 7 Аудитын нотолгоо 500 Аудитын эсрэг нотолгоо, нотолгоо олж авах горим, журмууд 8 Аудитын нотолгоо- Сонгосон зүйлсийн хувьд тусгайлан анхаарах асуудал 501 Аудитын нотлох зүйлсийн хувьд сонгосон үзүүлэлтийг тусгайлан анхаарах зүйлсийн талаар 9 Санхүүгийн тайлангийн аудитад түүвэрлэлтийг ашиглах 530 Түүвэр хийх, түүвэрлэх аргыг сонгох, түүвэрлэлтинй үр ашгийн үнэлгээ, хяналтын тустэд зориулсан түүврийн хэмжээнд нөлөөлдөг хүчин зүйлсүүдийн жишээ, үндсэн горимд зориулсан түүвэрлэлтийн хэмжээнд нөлөөлдөг хүчин зүйлүүд 10 Нягтлан бодох бүртгэлийн тооцоолол ба холбогдох нэмэлт тодруулгад хийх аудит 540 Нягтлан бодох бүртгэлийн талаар аудит хийх талаар 11 Дараа үеийн үйл явдал 560 Аудитор нь балансын дараах үйл явдлын талаар баримтлах зүйлсийг тусгах 12 Тасралтгүй байх зарчим 570 Аудитор нь тухайн байгууллагын тасралтгүй байх зарчим хэрхэн хэрэгжиж байгаа талаарх зүйлсийг тусгадаг 13 Бичгээрх тайлбар мэдүүлэг 580 Санхүүгийн тайлангийн үед хүлээх хариуцлагыг удирдлага хүлээн зөвшөөрөх, удирдлагын батламж мэдэгдэл аудитын нотолгоо болох, удирдлагын батламж мэдэгдлийн баримтыг баталгаажуулах, түүнийг гаргаж өгөхөөс татгалзсан үед авах арга хэмжээ, удирдлагын батламж мэдэгдлийн захидал 14 Санхүүгийн тайланд дүгнэлт өгөх болон тайлагнах 700 Аудиторын тайлангийн бүрдэл хэсэг, тайлангийн загвар, төрөлжсөн тайлангууд, зөрчилгүй тайлангаас бусад төрлийн дүгнэлт гаргах нөхцөл 15 Хараат бус аудиторын тайланд аудитын гол асуудлыг мэдээлэх 701 16 Хараат бус аудиторын тайлангийн санал дүгнэлтийг өөрчлөх 705 Энэхүү стандартаар аудитор АОУС700-ын дагуу дүгнэлт боловсруулахдаа санхүүгийн тайлангуудад өгөх аудитын дүгнэлтийг өөрчлөх шаардлагатай гэж дүгнэсэн нөхцөл байдалд тохирох тайланг гаргах аудиторын хариуцлагыг зохицуулдаг. 17 Хараат бус аудиторын тайлан дахь асуудлыг онцлон тэмдэглэсэн параграф ба бусад асуудлын параграф 706 Санхүүгийн тайлангийн тухайд хэрэглэгчийн ойлголтыг бүрдүүлэхэд тулгаар ач холбогдолтой бөгөөд санхүүгийн тайланд толилуулагдаж тодруулагдсан асуудалд хэрэглэгчдийн анхаарлыг хандуулах 18 Зэрэгцүүлэгдэх мэдээлэл-Зэрэгцүүлэгдэх санхүүгийн тайлан болон холбогдох тоон үзүүлэлт 710 Санхүүгийн тайлангийн аудит дахь зэрэгцүүлсэн мэдээлэлтэй холбоотой аудиторын үүрэг хариуцлага, эхний үлдэгдэл, АОУС 510 -ын заавар шаардлагууд 19 Бусад мэдээлэлтэй холбоотой аудиторын хариуцлага 720 Аудит хийгдсэн санхүүгийн тайлан, аудиторын тайланд асуугалагдсан баримт бичиг дахь бусад мэдээлэлтйэ холбоотой аудиторын үүрэг хариуцлага Эх сурвалж: ММНБИ

Аудитын олон улсын стандарт 200 -Хараат бус аудитын ерөнхий зорилго ба аудитыг Аудитын Олон Улсын Стандартын дагуу гүйцэтгэх Нягтлан Бодох Бүртгэлийн Олон Улсын Холбооноос Аудитын Олон Улсын Стандартыг батлан гаргадаг. 200-299 - Ерөнхий зарчмууд ба үүрэг хариуцлага 300-399 - Үнэлэгдсэн эрсдэлд өгөх хариу ба эрсдлийн үнэлгээ 500-599 - Аудитын нотлох зүйл 600-699 - Бусдаар гүйцэтгүүлсэн ажил 700-799 - Аудитын дүгнэлт ба тайлагнал 800-899 - Тусгайлсан зүйлс АОУС 200: Аудитын зорилго нь : Санхүүгийн тайлангийн зорилтот хэрэглэгчдийн зүгээс санхүүгийн тайланд итгэх итгэл үнэмшлийг нэмэгдүүлэхэд явдал юм. Санхүүгийн тайланг бүх материаллаг зүйлсийн хувьд холбогдох санхүүгийн тайлагналын үзэл баримтлалын дагуу бэлтгэсэн эсэх талаар аудитор санал дүгнэлтээ илэрхийлснээр Хамгийн ерөнхий зорилго бол баримтлалын хувьд тухайн санхүүгийн тайланг бүх материаллаг зүйсийн хувьд үнэн зөв толилуулсан буюу уг үзэл баримтлалын дагуу үнэн, бодитой илэрхийлсэн эсэх талаарх аудиторын санал дүгнэлтийг Уг санал дүгнэлтүүдээ гаргах боломжийг аудиторт олгохын тулд АОУС болон холбогдох ёс зүйн шаардлагуудын дагуу аудитыг гүйцэтгэдэг. Аудит хийгдэх санхүүгийн тайлан нь байгууллагйн удирдлагын бэлтгэж, засаглах эрх бүхий этгээдүүдийн хянасан тухайн байгууллагын санхүүгийн тайлан юм. АУОС нь удирдлага буюу засаглах эрх бүхий этгээдэд хариуцлага хүлээлгэхгүй бөгөөд тэдгээрийн үүрэг хариуцлагыг удирдан зохицуулах хууль, зохицуулалтыг үгүйсгэхгүй. Гэвч АОУС дагуу аудит нь удирдлага түүнчлэн зохистой тохиолдолд засаглах эрх бүхий этгээд тухайн аудит хийхэд чухал ач холбогдолтой тодорхой үүрэг хариуцлагыг хүлээг зөвшөөрснө гэсэн үг юм. Санхүүгийн тайлангийн аудит нь засаглах эрх бүхий этгээдүүдийг тэдний хүлэх хариуцлагаас чөлөөлөхгүй. Санхүүгийн тайлан нь залилан болон алдааны улмаас үүсэх материллаг буруу илэрхийллээс бүхэлдээ ангид эсэх талаарх үндэслэлтэй нотолгоог аудиторын санал дүгнэлтийн суурь болгон авахыг аудитороос шаарддаг бөгөөд үндэслэлтэй нотолгоо гэдэг нь баталгааны дээд түвшин юм. Аудиторын материаллаг байдлын тухай ухагдахууныг аудитыг төлөвлөж, гүйцэтгэх ба хэрэв байгаа бол санхүүгийн тайлан дахь алтваа засварлаагүй буруу илэрхийлэл болон аудитаар тогтоосон буруу илэрхийллийн үр нөлөөг үнэлэхэд аль алинд нь хэрэглэдэг. Буруу илэрхийлэл, түүнслэл орхигдуулалт нь дангаараа буюу нэгдсэн дүнгээрээ тухайн санхүүгийн тайланд үндэслэн гаргах хэрэглэгчдийн эдийн засгийн шийдвэрт нөлөөлөхөөр ул үндэслэлтэйгээр хүлээгдэж байвал ерөнхийдөө материаллаг гэж үзнэ. Аудиторын санал дүгнэлт нь бүхэлдээ тухайн санхүүгийн тайланг авч үздэг бөгөөд бүхэлдээ санхүүгийн тайланд материаллаг бус буруу илэрхийллийг илрүүлэх талаар аудитор хариуцлага хүлээхгүй. Үндэслэлтэй нотолгоо олж авахад аудиторыг дэмжихэд чиглэгдсэн зорилтууд, шаардлагууд, хэрэглээ ба бусад тайлбар маттериоыг агуулсан байдаг. АОУС нь бусад зүйлсүүдээс гадна аудитын төлөвлөлт ба гүйцэтгэлийн явцад аудиторыг мэргэжлийн үнэлэлт хийх, мэргэжлийн үл итгэх үзлээр хандахыг шаардана: Залилан буюу алдааны улмаас үүсэх материаллаг буруу илэрхийллийн эрсдэлийг тухай байгууллага болон түүний орчин, тухайн байгууллагын дотоод хяналтын талаарх ойлголтод үндэслэн тогтоох ба үнэлэх Үнэлсэн эрсдэлд тохирох хариултыг зохиомжлон, хэрэгжүүлсэнээр материаллаг буруу илэрхийлэл оршин байгаа эсэх талаарх аудитын хангалттай, зохистой нотолгоог олж авах Олж авсан аудитын нотолгооноос гарсан дүгнэлтэнд үндэслэн тухайн санхүүгийн тайланд санал дүгнэлтээ илэрхийлэх Эх сурвалж: ММНБИ,"Аудитын төрлүүд" Б.Авирмэд, АОУС

Аудитын олон улсын стандарт 200 -Хараат бус аудитын ерөнхий зорилго ба аудитыг Аудитын Олон Улсын Стандартын дагуу гүйцэтгэх АОУС 200: Шаардлагууд: Санхүүгийн тайлангийн аудитад хамаарах ёс зүйн шаардлагууд: Аудитор нь зохих ёс зүйн шаардлагуудыг загаж мөрдөх ёстой ба мөн санхүүгийн тайлангийн аудитын гэрээт ажилтай холбогдох хараат бус байдлын талаарх шаардлагууд хамаарна. Мэргэжлийн үл итгэх үзэл: Аудитор нь санхүүгийн тайланг материаллагаар буруу илэрхийлэхэд хүргэх нөхцөл байдал оршиж болно гэдгийг хүлээн зөвшөөрөх мэргэжлийн үл итгэх үзлээр аудитыг төлөвлөж, гүйцэтгэх хэрэгтэй. Мэргэжлийн үнэлэлт: Аудитор нь санхүүгийн тайлангийн аудитыг төлөвлөж, гүйцэтгэхдээ мэргэжлийн үнэлэлт хэрэглэнэ. Аудитын хангалттай, зохистой нотолгоо ба аудитын эрсдэл: Үндэслэлтэй баталгаа олж авахын тулд аудитор нь аудитын эрсдлийг зөвшөөрөгдсөн доод түвшин хүртэл бууруулах аудитын хангалттай, зохистой нотолгоо олж авах хэрэгтэй бөгөөд ингэснээр аудиторын санал дүгнэлтийг үндэслэх ул үндэслэлтэй дүгнэлтүүдэд аудитор хүрэх боломжтой болдог. АОУС-ын аудитыг гүйцэтгэх: Аудитад хамааралтай Аудитор нь аудитад хамааралтай АОУС-ыг дагаж мөрдөх ёстой. АОУС нь үр дүнтэй бөгөөд стандартаар авч үзсэн нөхцөл байдал оршин байгаа тохиолдолд АОУС нь уг аудитад хамааралтай байна. Аудитор нь АОУС-ын зорилтуудыг ойлгож, түүний шаардалгуудыг зөв хэрэглэхийн тулд АОУС-ын бүтэн текстийн талаар ойлголттой байдаг бөгөөд үүнд түүний хэрэглээ болон бусад тайлбар материал хамаарна. Хэрэв аудитор нь энэхүү АОУС болон түүний аудитад хамааралтай бусад бүх АОУС-ын шаардлагуудыг даган мөрдөөгүй бол аудиторын тайландаа АОУС-ыг дагаж мөрдсөн гэж илэрхийлж болохгүй. Тусдаа АОУС-уудад илэрхийлсэн зорилтууд Аудиторын ерөнхий зорилтуудад хүрэхийн тулд аудитор нь аудитын төлөвлөж, гүйцэтгэхдээ хамаарах АОУС-уудад илэрхийлсэн зорилтуудыг ашиглах ба дараах зүйлсийн хувьд АОУС-уудын хоорондох харилцан хамаарлыг харгалзах ёстой. Үүнд: тухайн стандарт шаардсанаас гадна уг АОУС-д илэрхийлсэн зорилтуудын хувьд аливаа бусад аудитын горимууд шаардлагатай эсэхийг тодорхойлох, аудитын хангалттай, зохистой нотолгоо олж авсан эсэхийг үнэлэх зэрэг болно. Хэвийн бус нөхцөл байдал үүссэнээс бусад тохиолдолд аудитор нь АОУС-ын шаардлага нэг бүрийг дагаж мөрдөнө. Үүнд: АОУС нь бүхэлдээ хамааралгүй, шаардага нь нөхцөл болон уг нөхцөлд оршин байгаагүй учраас энэ нь хамааралгүй байх Хэвийн бус нөхцөл байдалд аудитор нь АОУС-ын хамаарах шаардлагуудыг гажих шаардлагатай эсэхийг шүүн тунгааж болох юм. Ийл нөхцөл байдалд аудитор нь тухайн шаардлагын зорилтонд хүрэхийн тулд аудитын сонголтот горимуудыг гүйцэтгэх хэрэгтэй. Зоритыг үл биелүүлэх Хамраах АОУС-ын зорилтод хүрч чадаагүй бол аудитор нь аудиторын ерөнхий зорилтуудад хэрэхэд саад болох эсэх, ингэснээр АОУС-ын дагуу аудитор санал дүгнэлтээ өөрчлөх буюу гэрээт ажлаас татгалзах, шаардлагатай эсэхийг үнэлэх ёстой. Зорилтыг үл биелүүлэх нь АОУС 230-ын дагуу баримтжуулалт шаардах чухал асуудал юм. Эх сурвалж: ММНБИ

Аудитын олон улсын стандарт 210 - Аудитын ажлын нөхцөлийг тохирох Нягтлан Бодох Бүртгэлийн Олон Улсын Холбооноос Аудитын Олон Улсын Стандартыг батлан гаргадаг. 200-299 - Ерөнхий зарчмууд ба үүрэг хариуцлага 300-399 - Үнэлэгдсэн эрсдэлд өгөх хариу ба эрсдлийн үнэлгээ 500-599 - Аудитын нотлох зүйл 600-699 - Бусдаар гүйцэтгүүлсэн ажил 700-799 - Аудитын дүгнэлт ба тайлагнал 800-899 - Тусгайлсан зүйлс АОУС 210: Аудитын зорилго нь : Аудитор дараах байдлаар аудитын ажлыг гүйцэтгэх нөхцлийг харилцан тохиролцсоны үндсэн дээр аудитын ажлын хүсэлтийг хүлээн авах эсвэл өмнө эхэлсэн ажлаа үргэлжлүүлэхийг зорилго болгоно. Аудитын ажлыг эхлэх урьдчилсан эсэхийг тогтоох Аудитын ажлын нөхцөлийн талаар аудитор ба байгууллагын удирдлага, түүнчлэн шаардлагатай тохиолдолд аудитор ба засаглалыг хариуцсан этгээдийн хооронд ижил ойлголттой байгаа эсэхийг батагаажуулах Тодорхойлолтууд: Аудитын урьдчилсан нөхцлүүд: Санхүүгийн тайланг бэлтгэхдээ байгууллагын удирдлага хүлээн зөвшөөрөгдсөн санхүүгийн тайлангийн үзэл баримтлал ашигласан байдал, байгууллагын удирдлага болон шаардлагатай тохиолдолд засаглалыг хариуцсан этгээдтэй аудитыг гүйцэтгэх урьдчилсан нөхцлийн талаар хийсэн тохиролцоо. Удирдлага: Байгууллагын удирдлага болон шаардлагатай тохиолдолд байгууллагын засаглалыг хариуцсан этгээд. Эх сурвалж: ММНБИ,"Аудитын төрлүүд" Б.Авирмэд, АОУС

Сангийн сайдын 2022 оны  8 дугаар сарын 01-ны өдрийн А/155 дугаар тушаалаар "Хоршооны нягтлан бодох бүртгэлийн журам" батлагдсан. Журам нь 8 бүлгээс бүрдсэн. ЕРӨНХИЙ ЗҮЙЛ ХӨРӨНГӨ ӨР ТӨЛБӨР ЭЗДИЙН ӨМЧ ОРЛОГО БА ОЛЗ ЗАРДАЛ БА ГАРЗ БУСАД ҮЛГЭРЧИЛСЭН ЖИШЭЭ ХӨРӨНГӨ: МӨНГӨН ЗАРЛАГЫН ДАНСНЫ МЭДЭЭЛЛИЙГ ОРУУЛЖ БАЙНА. Дараагийн дугааруудад бусад мэдээллийг нэг бүрчлэн оруулах болно. Эх сурвалж: Legalinfo

Сангийн сайдын 2022 оны  8 дугаар сарын 01-ны өдрийн А/155 дугаар тушаалаар "Хоршооны нягтлан бодох бүртгэлийн журам" батлагдсан. Журам нь 8 бүлгээс бүрдсэн. ХӨРӨНГӨ Б. ХЭМЖИЛТ БА ҮНЭЛГЭЭ Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгийг нэрлэсэн үнээр бүртгэнэ. Гадаад валютаар хийгдсэн ажил гүйлгээ- Гадаад валютаар илэрхийлэгдсэн мөнгө ба түүнтэй адилтгах хөрөнгийг тухайн үеийн Монголбанкны албан ханшаар тооцон төгрөгт шилжүүлэн хүлээн зөвшөөрөх ба төгрөг, валютаар давхар бүртгэнэ. Тайлагналын өдөр гадаад валютыг тухайн өдрийн албан ханшаар дахин үнэлэх ба ханшийн тэгшитгэлээр үүссэн зөрүүг тайлант хугацааны олз, гарзаар хүлээн зөвшөөрнө. Хоршооны тухай хуулийн 25, 27 дугаар зүйлд заасны дагуу "Болзошгүй эрсдэлээс хамгаалах сангийн мөнгөн хөрөнгө", "Хоршооны хөгжлийн сангийн мөнгөн хөрөнгө" зэрэг мөнгөн сангуудад хуваарилах, төвлөрүүлэх хөрөнгийн хэмжээ, түүнийг захиран зарцуулах журмыг бүх гишүүдийн хурлаар батална. "Болзошгүй эрсдэлээс хамгаалах сангийн мөнгөн хөрөнгө"-ийн үлдэгдлийг Хоршооны тухай хуулийн 25 дугаар зүйлд заасан хэмжээнд байлгах зорилгоор санг байгуулах хувь хэмжээг жил бүр шинэчлэн, тогтооно. В. БҮРТГЭЛ ХӨРӨНГИЙН ОРЛОГО: Дараагийн дугааруудад бусад мэдээллийг нэг бүрчлэн оруулах болно. Эх сурвалж: Legalinfo

Сангийн сайдын 2022 оны  8 дугаар сарын 01-ны өдрийн А/155 дугаар тушаалаар "Хоршооны нягтлан бодох бүртгэлийн журам" батлагдсан. Журам нь 8 бүлгээс бүрдсэн. ЕРӨНХИЙ ЗҮЙЛ ХӨРӨНГӨ ӨР ТӨЛБӨР ЭЗДИЙН ӨМЧ ОРЛОГО БА ОЛЗ ЗАРДАЛ БА ГАРЗ БУСАД ҮЛГЭРЧИЛСЭН ЖИШЭЭ ХӨРӨНГӨ 2.1. ЭРГЭЛТИЙН ХӨРӨНГӨ Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгө, авлага, бараа материал, урьдчилж төлсөн зардал/тооцоо, борлуулах зорилгоор эзэмшиж буй эргэлтийн бус хөрөнгө зэрэг нь эргэлтийн хөрөнгөнд хамрагдана. 2.1.1. Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгө А. ХҮЛЭЭН ЗӨВШӨӨРӨЛТ Мөнгө нь касс дах бэлэн мөнгө, банкин дахь харилцах дансанд байгаа мөнгө, хугацаагүй хадгаламж, 3 сар хүртэл хугацаагаар хязгаарласан тусгай зориулалт бүхий мөнгөн сангаас бүрдэнэ. Мөнгөтэй адилтгах хөрөнгөнд үнэ цэнийг нь өөрчлөх өчүүхэн бага эрсдэлийг мэдэрдэг, мөнгөний тодорхой дүнд чөлөөтэй хувирдаг, хөрвөх чадвар сайтай богино хугацаатай хөрөнгө оруулалт хамаарна.  Тусгай зориулалт бүхий мөнгөн санд жижиг мөнгөн сан, болзошгүй эрсдэлээс хамгаалах сангийн мөнгөн хөрөнгө, хоршооны хөгжлийн сангийн мөнгөн хөрөнгө зэрэг мөнгөн сан орно. Хоршоо нь мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгийг эзэмшиж, захиран зарцуулах эрх үүссэн нөхцөлд хүлээн зөвшөөрнө. Мөнгөтэй адилтгах хөрөнгийг ихэвчлэн богино хугацаат өр төлбөрийг барагдуулах зорилгоор эзэмших ба бодит шинжээрээ мөнгөтэй адилтгах хөрөнгө болж чадахгүй өмчийн хөрөнгө оруулалтыг мөнгөтэй адилтгах хөрөнгө гэж үзэхгүй. Мөнгөтэй адилтгах хөрөнгө нь 3 сарын дотор мөнгөнд хөрвөх чадвартай, ямар нэг нөхцөлөөр хязгаарлагдаагүй байна. Жижиг мөнгөн сан гэж үнийн дүн багатай, жижиг зардлуудыг төлөхөд зориулагдсан тодорхой хязгаартай мөнгөн санг хэлнэ. Жижиг мөнгөн сангийн зарлагын гүйлгээг санг нөхөн дүүргэх өдөр бүртгэнэ. Болзошгүй эрсдэлээс хамгаалах сангийн мөнгөн хөрөнгө гэж Хоршооны тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.6-д заасны дагуу хоршоонд учирч болох эрсдэлээс хамгаалах зорилгоор хоршооны нийт борлуулалтын орлогоос хуваарилсан мөнгөн хөрөнгийг хэлнэ. Хоршооны хөгжлийн сангийн мөнгөн хөрөнгө гэж Хоршооны тухай хуулийн 27 дугаар зүйлийн 27.1.д заасны хоршооны хөгжил, хоршооны гишүүний нийгэм, эдийн засгийн байдлыг дээшлүүлэх, амьдралын чанар, амьдрах орчныг сайжруулах зорилгоор төвлөрүүлсэн мөнгөн санг хэлнэ. Хоршоо "Болзошгүй эрсдэлээс хамгаалах сангийн мөнгөн хөрөнгө", "Хоршооны хөгжлийн сангийн мөнгөн хөрөнгө " зэрэг мөнгөн сангуудын хөрөнгийг банканд байршуулна. Б. ХЭМЖИЛТ БА ҮНЭЛГЭЭ Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгийг нэрлэсэн үнээр бүртгэнэ. Гадаад валютаар хийгдсэн ажил гүйлгээ- Гадаад валютаар илэрхийлэгдсэн мөнгө ба түүнтэй адилтгах хөрөнгийг тухайн үеийн Монголбанкны албан ханшаар тооцон төгрөгт шилжүүлэн хүлээн зөвшөөрөх ба төгрөг, валютаар давхар бүртгэнэ. Тайлагналын өдөр гадаад валютыг тухайн өдрийн албан ханшаар дахин үнэлэх ба ханшийн тэгшитгэлээр үүссэн зөрүүг тайлант хугацааны олз, гарзаар хүлээн зөвшөөрнө. Хоршооны тухай хуулийн 25, 27 дугаар зүйлд заасны дагуу "Болзошгүй эрсдэлээс хамгаалах сангийн мөнгөн хөрөнгө", "Хоршооны хөгжлийн сангийн мөнгөн хөрөнгө" зэрэг мөнгөн сангуудад хуваарилах, төвлөрүүлэх хөрөнгийн хэмжээ, түүнийг захиран зарцуулах журмыг бүх гишүүдийн хурлаар батална. "Болзошгүй эрсдэлээс хамгаалах сангийн мөнгөн хөрөнгө"-ийн үлдэгдлийг Хоршооны тухай хуулийн 25 дугаар зүйлд заасан хэмжээнд байлгах зорилгоор санг байгуулах хувь хэмжээг жил бүр шинэчлэн, тогтооно. Хоршооны тухай хуулийн : 25 дугаар зүйл.Болзошгүй эрсдэлээс хамгаалах санд хөрөнгө хуваарилах 25.1.Хоршооны тухайн жилийн борлуулалтын нийт орлогын 20 хүртэл хувийг болзошгүй эрсдэлээс хамгаалах санд хуваарилна. 25.2.Болзошгүй эрсдэлээс хамгаалах сангийн хөрөнгийг хоршооны санхүүгийн тогтвортой байдлыг хангах, алдагдлыг нөхөх, эрсдэлийг бууруулахад ашиглана. 25.3.Болзошгүй эрсдэлээс хамгаалах сангийн хөрөнгийг хөрөнгө оруулалтын зориулалтаар ашиглаж үл болно. 25.4.Болзошгүй эрсдэлээс хамгаалах санд заавал байлгах хөрөнгийн хэмжээ нь хоршооны сүүлийн гурван жилийн борлуулалтын орлогын дунджийн 20 хувиас хэтрэхгүй байна. Мөн хуулийн 27 дугаар зүйл.Хоршооны хөгжлийн санд хөрөнгө төвлөрүүлэх 27.1.Хоршооны хөгжил, хоршооны гишүүний нийгэм, эдийн засгийн байдлыг дээшлүүлэх, амьдралын чанар, амьдрах орчныг сайжруулах зорилгоор хоршоо хөгжлийн сантай байж болно. 27.2.Энэ хуулийн 26.1-д "Хоршооны гишүүнд ногдох орлогын хувь хэмжээг Тэргүүлэгчид болон Хяналтын зөвлөлийн саналыг харгалзан бүх гишүүдийн хурлаар шийдвэрлэнэ" заасны дагуу хоршооны гишүүнд ногдох орлогыг хуваарилсны дараах орлогоос Хоршооны хөгжлийн санд хөрөнгө төвлөрүүлнэ. 27.3.Хоршооны хөгжлийн санд төвлөрүүлэх хөрөнгийн хэмжээ, түүнийг захиран зарцуулах журмыг бүх гишүүдийн хурлаар батална. Дараагийн дугааруудад бусад мэдээллийг нэг бүрчлэн оруулах болно. Эх сурвалж: Legalinfo

Сангийн сайдын 2022 оны  8 дугаар сарын 01-ны өдрийн А/155 дугаар тушаалаар "Хоршооны нягтлан бодох бүртгэлийн журам" батлагдсан. Журам нь 8 бүлгээс бүрдсэн. ЕРӨНХИЙ ЗҮЙЛ ХӨРӨНГӨ ӨР ТӨЛБӨР ЭЗДИЙН ӨМЧ ОРЛОГО БА ОЛЗ ЗАРДАЛ БА ГАРЗ БУСАД ҮЛГЭРЧИЛСЭН ЖИШЭЭ 1. ЕРӨНХИЙ ЗҮЙЛ Хоршооны үйл ажиллагааг нягтлан бодох бүртгэлд тусгаж, санхүүгийн тайлан, тодруулгыг үнэн зөв бэлтгэхэд энэхүү журмын зорилго оршино. Энэ журмыг Санхүүгийн тайлагналын олон улсын стандарт (цаашид СТОУС гэх бөгөөд энэ нь хүчин төгөлдөр СТОУС, НББОУС болон тэдгээрийн хэрэглээний тайлбаруудаас бүрдэнэ) болон Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хууль, Хоршооны тухай хууль, холбогдох бусад хууль, тогтоомжид нийцүүлэн боловсруулсан болно. Энэ журамд нягтлан бодох бүртгэлийн үндсэн зарчмыг тусгаж, дансдын нийтлэг бичилтүүдийг үзүүлсэн. Энэ журамд тусгагдаагүй зүйлсийг бүртгэхдээ холбогдох СТОУС-ын заалтыг дагаж мөрдөнө. Хоршоо нь энэхүү журам, дансны жишиг жагсаалтад үндэслэн СТОУС, ЖДААН-ийн СТОУС болон Монгол Улсад мөрдөгдөж буй хууль, дүрэм, журамд бүрэн нийцсэн нягтлан бодох бүртгэлийн бодлого, журам, дансны дэлгэрэнгүй жагсаалтыг боловсруулж, мөрдөнө. Нягтлан бодох бүртгэлийг удирдан зохион байгуулах үүрэг, хариуцлагыг хоршооны Тэргүүлэгчид хүлээнэ. Хоршоо нь нягтлан бодох бүртгэлээ аккруэл сууриар хөтөлнө. Нягтлан бодох бүртгэлийн үзүүлэлтийн нэгж нь Монгол Улсын үндэсний мөнгөн тэмдэгт төгрөг, мөнгөөр илэрхийлэгдсэн байна. Хоршоог татан буулгах, үйл ажиллагааг нь зогсоох нөхцөл байдал үүссэнээс бусад тохиолдолд санхүүгийн тайланг тасралтгүй байх сууриар бэлтгэнэ. Нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогын өөрчлөлт, алдааны залруулга Нягтлан бодох бүртгэлийн бодлого - Санхүүгийн тайлан бэлтгэх, толилуулахад тууштай мөрдөгдөх тухайн байгууллагын баталсан зүй тогтол болон тогтсон дэг журмын суурь юм. Нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогын өөрчлөлт- нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогын өөрчлөлтийг буцаан өөрчлөх зарчмын дагуу тусгана. Буцаан үйлчлэх горим гэж нягтлан бодох бүртгэлийн шинэ бодлогыг анхнаас нь хэрэглэж байсан мэтээр хамгийн эхний тайлант үеэс хойш гарсан бүх ажил гүйлгээ, үйл явдлыг шинэ бүртгэлийн бодлогоор нөхөж орлуулан, бүртгэхийг хэлнэ. Нягтлан бодох бүртгэлийн тооцооллын өөрчлөлт - Хөрөнгөөс хүлээгдэж буй ирээдүйн үр өгөөж болон өр төлбөрийн явц нь тухайн санхүүгийн нөхцөл байдалд үнэлгээ хийсний үр дүнд хөрөнгө, өр төлбөрийн дансдын үлдэгдэл болон хөрөнгийн хэрэглээний зарцуулалтын дүн өөрчлөгдөхийг нягтлан бодох бүртгэлийн тооцооллын өөрчлөлт гэнэ. Нягтлан бодох бүртгэлийн тооцооллын өөрчлөлтийг ирээдүйн тайлант үеүдэд хүлээн зөвшөөрнө. Шинэ нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогыг хэрэгжүүлж эхэлсэн өдрөөс хойших цаг хугацаанд ажил гүйлгээ болон өөр бусад үйл явдлын тооцооллын өөрчлөлтийн нөлөөг гарсан тайлант хугацаа эсвэл ирээдүйн тайлант хугацаанд хүлээн зөвшөөрч бүртгэхийг ирээдүйд гүйцээн мөрдөх горим гэнэ. Нягтлан бодох бүртгэлийн алдааны залруулга- Санхүүгийн тайлангийн үзүүлэлтүүдийг хүлээн зөвшөөрөх, үнэлэх, толилуулах, тодруулахтай холбоотойгоор алдаа гарч болно. Нягтлан бодох бүртгэлийн алдааг боломжит хэмжээнд тухайн тайлант үед илрүүлж, санхүүгийн тайланг баталж, хэвлэн нийтлэхээс өмнө залруулна. Өмнөх тайлант үеүдэд хамаарах нягтлан бодох бүртгэлийн алдааг илрүүлсэн тайлант үед нь буцаан үйлчлэх горимоор залруулна. Дараагийн дугааруудад бусад мэдээллийг нэг бүрчлэн оруулах болно. Эх сурвалж: Legalinfo